CO: Dwuetapowy konkurs realizacyjny na opracowanie koncepcji architektoniczno-urbanistycznej obiektów użyteczności publicznej oraz fragmentu Bulwarów Wiślanych – wyróżnienie honorowe

GDZIE: Bulwary Wiślane od mostu Świętokrzyskiego po Cypel Czerniakowski, Warszawa, woj. mazowieckie

KIEDY:  28.12.2016 r. – 19.09.2017 r.

KTO: Zespół autorski: arch. Tomasz Birezowski, arch. Tomasz Burno, arch. Jacek Damięcki, arch. Mirosław Falkowski, arch. kraj. Katarzyna Łowicka – PROINWESTYCJA, inż. ruchu Zygmunt Użdalewicz, arch. Krzyszfof Bochniak, arch. kraj. Izabela Dymitryszyn. Konsultacja w zakresie hydrologii:dr hab. Zbigniew Popek, SGGW w Warszawie

DLA KOGO: Organizator konkursu: Miasto Stołeczne Warszawa, w imieniu którego działa Zarząd Zieleni m.st. Warszawy, przy współpracy: Oddziału Warszawskiego Stowarzyszenia Architektów Polskich

 

PREZENTACJA PROJEKTU

 

Ogólne założenia do kształtowania przestrzeni bulwarów wiślanych i towarzyszących im terenów dla etapu I. Zasady powiązań z tkanką miejską i jej terenami publicznym

Ogólnym założeniem projektu jest przywrócenie przedwojennego grzebieniowego układu tkanki miejskiej, w której ulice dobiegały bezpośrednio do nabrzeża Wisły. Reinterpretacja tego układu polega na uspokojeniu ruchu na Wisłostradzie, która dzisiaj pełni funkcje obwodnicy przebiegającej przez środek miasta. Uspokojenie dotyczyć będzie też dynamicznego charakteru bulwarów (dominuje tu szybki ruch rowerowy) oraz samej rzeki (Wisła postrzegana jako rzeka niebezpieczna).

Uspokojenie ma sprzyjać odtwarzaniu kultury żeglarskiej i uaktywnić rzekę, nie tylko dla rekreacji biernej na bulwarach i plaży ale też dla odtworzenia kultury aktywnego wypoczynku nad rzeką i na rzece. Dzięki proponowanym w projekcie działaniom wodę będzie można użytkować nie tylko poprzez odbiór widoków na rzekę.

Uspokojenie Wisłostrady – zielonej alei. W związku z dokonaną zmianą kategorii Wisłostrady z drogi krajowej na gminną, możliwe jest ograniczenie ruchu i zwężenie ulicy oraz nadanie pierwszeństwa pieszym na wybranych odcinkach trasy. Ten postulat wynika z konieczności odbudowy wiązania bulwarów z miastem.

Uspokojenie ruchu na bulwarze uzyska się poprzez budowę placów wielofunkcyjnych, których kompozycja stanie się wielowektorowa, łącząca w sobie kierunki kompozycyjne tkanki miasta. Place – węzły, przerywniki układu linearnego bulwaru, proponowane są w osi ASP, przy nowej przystani WTW, Trasie Łazienkowskiej, poprzez ul. Solec, w osi ul. Wilanowskiej, w osi Płyty Desantu. Powiążą one miasto, dziś odseparowane Wisłostradą, z bulwarem, modyfikując jego obecny linearny charakter. Działania kompozycyjne i funkcjonalne w rejonie placów – węzłów uaktywnić mają także drugi brzeg rzeki (budowa małych przystani dla łodzi wiosłowych i kajaków). Możliwość przepływania na drugą stronę rzeki zachęci również użytkowników plaż prawego brzegu do odwiedzenia bulwarów. Wybrane odcinki bulwaru, dziś liniowe, przekształcą się w powierzchniowe.

Uspokojenie nurtu rzeki uzyska się poprzez budowę podłużnicy usytuowanej równolegle do nabrzeża na odcinku od wejścia do Portu Czerniakowskiego do nowej siedziby WTW. Wprowadzenie tej budowli wytworzy kameralny tor wodny dł. ok. 500 m z uspokojonym nurtem rzeki, możliwy do bezpiecznego pływania kajaków i małych łodzi żaglowych.

Działania projektowe mają doprowadzić do aktywizacji rzeki na odcinku pomiędzy Portem Czerniakowskim oraz Portem Praskim, jednocześnie spajając przeciwne brzegi rzeki (Schemat aktywizacji Wisły, plansza). Proponuje się budowę nowych przystani dla statków wycieczkowych i małych jednostek pływających (na wysokości Skweru Kahla oraz w pobliżu Portu Czerniakowskiego) oraz modernizację przystanków tramwaju wodnego. Tym samym ożywienie rzeki umożliwi powiązanie brzegu śródmiejskiego z praskim.

Zasady dostępności i obsługa komunikacyjna

Ogólnym założeniem kształtowania obsługi komunikacyjnej jest reinterpretacja grzebieniowego układu ulic przedwojennej Warszawy. Wymaga to uspokojenia i zmniejszenia ruchu kołowego na Wisłostradzie, która ciągle jest postrzegana jako surogat obwodnicy, brutalnie odcinający bulwar od jego miejskiego zaplecza. Dobra obsługa terenu komunikacją publiczną, przemawia za przyjęciem kierunku przekształcenia obecnej Wisłostrady, w Zieloną Aleję o charakterze spacerowym wzdłuż Wisły. Możliwość taka zaistniała po radykalnych zmianach od 1.01.2014 r. przebiegów dróg krajowych w obszarze Warszawy. Teraz ulice w okolicy rejonu opracowania mogą mieć parametry techniczne odpowiadające klasie Z (zbiorcza), a przy uwzględnieniu przebudowy istniejących ulic – nawet klasie L (lokalna). Uzasadnia to budowa tunelu pomiędzy Mostem Poniatowskiego i ul. Karową, która miała na celu stworzenie możliwości zagospodarowania cennego terenu śródmiejskiego, pomiędzy dwoma ruchliwymi jezdniami drogi tranzytowej, a nie udrożnienie Wisłostrady.

Na podstawie analizy funkcjonalnej oraz dotychczasowych opracowań, zaproponowane zostały następujące zasady kształtowania przekroju ul. Czerniakowskiej na odcinku zlokalizowanym w obszarze objętym opracowaniem konkursowym:

1) Przeznaczenie prawego pasa każdej z trzypasowych jezdni ul. Czerniakowskiej, na ukryte w zieleni miejsca do postoju równoległego samochodów, w blokach po nie więcej niż 5 stanowisk postojowych, przy czym zieleni powinno być więcej niż parkingów.

2) Zamiana istniejących zatok przystankowych, nie spełniających obecnych wymagań technicznych, na przystanki „przylądkowe” z powierzchnią do wymiany pasażerów o długości 40 m, zlokalizowaną w linii wyznaczonych miejsc dla postoju równoległego samochodów. Autobusy będą zatrzymywać się na wysokości „przylądka”, na prawym pasie ruchu każdej z dwupasowych jezdni ul. Czerniakowskiej.

3) Zmniejszenie odległości między przystankami, przez wyznaczenie dodatkowych przystanków w miejscach istotnych dla obsługi komunikacyjnej terenu. Straty czasu na dodatkowych przystankach będą zrekompensowane przez wyeliminowanie dotychczasowych strat na manewry wjazdu do zatoki i ponowne włączanie się do ruchu, przy zbyt ostrych skosach, w stosunku do wymaganych obecnie.

4) Stosowanie symbolicznych odwzorowań historycznych przebiegów ulic, w nawierzchni obecnej ul. Czerniakowskiej, poprzez zmianę koloru i faktury nawierzchni.

5) Wyznaczenie wyniesionego placu z pierwszeństwem ruchu pieszego, w rejonie skrzyżowania z ul. Wilanowską, ułatwiającego dojście piesze do programu oferowanego przez zagospodarowanie terenu pomiędzy ul. Solec i nadbrzeżem Wisły. Plac ma również symbolizować historyczną lokalizację Komory Solnej.

Projekt nie przewiduje i nie wymaga żadnych zmian w istniejącym systemie awaryjnego objazdu odcinka Wybrzeża Kościuszkowskiego, zlokalizowanego w tunelu. Zasady obsługi komunikacyjnej terenu opracowania przedstawia schemat komunikacji (powyżej).

Zagospodarowanie bulwarów dla powiązań na linii miasto i rzeka. Kompozycja. Funkcje i program użytkowy

T1 – Skwer Kahla – W obrębie Skweru Kahla zaproponowano intersekcję dwu układów osi kompozycyjnych, pierwsza oś równoległa do bulwaru i Wisły /o kierunku N-S/, usytuowana „kręgosłupowo” wzdłuż podłużnego skweru oraz oś druga, usytuowana skośnie /na kierunku E-W/, prowadząca od dziedzińca ASP. Na zamknięciu osi drugiej w dolnym bulwarze umieszczono przystań wodną dla małych jednostek pływających.

Od strony północnej zlokalizowano polifunkcjonalną salę wielofunkcyjną. W miejscu skrzyżowania obu osi znalazł się otwarty plac działań artystycznych okolony arkadą. Między tymi obiektami, rozpięto galerię/ pomost ażurowy, do którego przylegają cztery kubatury mniejszych obiektów użyteczności publicznej (pawilony wielofunkcyjne) (opis w pkt. 4). Zespołowi pawilonów, towarzyszy park od strony Wybrzeża Kościuszkowskiego. Od strony południowej zaproponowano zespół boisk sportowych z towarzyszącą zielenią parkową. Zaproponowane obiekty mieszczą w sobie funkcje koncertów, aktywności sportowej, rekreacji, wystawiennicze, aktywności twórczej z dziedziny sztuk plastycznych i in.

T2, T3, T4, T5 – Promenada z systemem placów – przewiduje się budowę szerokiego na 5,5 m promenady spacerowej, wyposażonej w ławki, oświetlenie oraz, zgodnie z opinią użytkowników, drzewa i zieleń niższą. Bulwar zlokalizowany jest na wysokości ok. 4,2 – 4,5 m względem zera warszawskiego. Program przewiduje między innymi: plac zabaw dla dorosłych, stację napraw rowerów, przy ścieżce rowerowej przebiegającej przez wszystkie transekty terenu opracowania, mini przystań dla małych jednostek pływających, poidełko, plac wielofunkcyjny. Na odcinku T3 proponuje się ekspozycję zabytków wydobytych z dna Wisły. Zachowuje się istniejącą drogę awaryjną dla ruchu kołowego. Odcinek T4 oferuje plażę miejską i plac piaszczysty, wyposażone w toaletę publiczną. Na odcinku T5 proponowane są zielone tarasy.

T6 – Targ Solny – na tym odcinku proponuje się program otwarty. Zagospodarowanie terenu sprzyja wiązaniu miasta z rzeką oraz historią (oś ul. Wilanowskiej i powiązania z dawną osadą Solec). Przewiduje się powiązanie szeroką osią kompozycyjno – funkcjonalną ul. Wilanowskiej z nabrzeżem Wisły. Proponowany na nabrzeżu Targ Solny ma przywoływać historyczną funkcję tego odcinka nabrzeża, jako miejsca wyładunku towarów w tym soli, które były dowożone na plac targowy osady Solec (rejon Kościoła Św. Trójcy przy ul. Soleckiej).

Ponadto proponuje się symboliczne odtworzenie przebiegu dawnej ulicy Solec w nawierzchni Wisłostrady oraz poprzez poprowadzenie szlaku spacerowego wśród zieleni (Pasaż Solec).

Targ Solny jest placem wielofunkcyjnym otoczonym arkadami o funkcji kulturotwórczej. Jednym z istotniejszych elementów programu może być organizacja w weekendy targów śniadaniowych (przed południem), umożliwiających rolnikom sprzedaż bezpośrednią wysokiej jakości świeżych produktów a mieszkańcom miasta ich nabycie oraz kontakt z szerszymi grupami społecznymi, spędzenie wolnego czasu i korzystanie z walorów Wisły. Istnieje możliwość dowozu towarów na Targ S. drogą wodną np. od Portu Czerniakowskiego (przystań na odcinku T6). Ponadto proponuje się zachowanie istniejącej zieleni i organizację parków wypoczynkowych, w tym parku z Pasażem Soleckim – szeroką promenadą wśród zieleni. Proponuje się wprowadzenie rekreacji wodnej: budowę kompleksu basenów wodnych dla różnych grup wiekowych użytkowników. Rekreacji wodnej ma towarzyszyć plaża piaszczysta, jak i pawilony z zapleczem obsługującym baseny.

Tama podłużnica zlokalizowana równolegle do nabrzeża Wisły na odcinku T6 i T7, wytwarzać ma tor wodny ok. 500 m dł. z uspokojonym nurtem rzeki, przeznaczonym do nauki i rekreacyjnego pływania kajakiem bądź łodzią wiosłową (możliwość bezpiecznego użytkowania przez niedoświadczone osoby). Tama miałaby konstrukcję kamienno-faszynową z trwałą nawierzchnią. Posiadałaby zmienny przekrój trapezowy. Wysokość konstrukcji winna być dostosowana do poziomu wód SNW. Tama powoduje że na bulwar można wprowadzić między innymi: tor spokojnej wody dla kajakarstwa, wypożyczalnię kajaków.

T7 – Plac – Memoriał Płyta Desantu. Przewiduje się zachowanie historycznej osi łączącej Pomnik Chwała Saperów (Park Marsz. Rydza-Śmigłego) z pomnikiem Płyta Desantu (Bulwary). Zachowane przejście podziemne prowadzące z rejonu Parku na Bulwary. Proponuje się nieznaczne zwężenia placu Płyty, dla upamiętnienia dawnego przebiegu ul. Solec we fragmencie Płyty Desantu. Ponadto w osi Płyty Desantu, na brzegu Wisły ma funkcjonować plac wielofunkcyjny (koncerty, edukacja, dancingi)a poniżej piaszczysta plaża miejska (jak dziś).

T8 – Wejście do Portu Czerniakowskiego – przed bramą Portu proponuje się m.n.: budowę parkingu, nad którym znajdzie się pawilon wydarzeń kulturalnych, upamiętniających działania wolnościowe oraz działań edukacyjnych w zakresie historii II Wojny Św. i ekologii. Ponadto w rejonie wjazdu do Portu Czerniakowskiego zaproponowano zachowanie budynku kapitanatu oraz dobudowanie w jego rejonie krytego dachem hangaru z wypożyczalnią i przechowalnia sprzętu wodnego oraz zapleczem technicznym portu.

T9 – Plac – Rynek Solecki. Proponowane utworzenie osi kompozycyjnej – widokowej w kierunku rzeki: początek osi stanowi uporządkowany plac przed Kościołem pw. Św. Trójcy, kontynuacją jest otwarcie widokowe uzyskane poprzez przecinkę i rozrzedzenie drzewostanu parku w rejonie bulwaru. Zakończeniem osi jest plac.

Ogólne założenia rozwiązań architektonicznych i funkcjonalno-użytkowych zagospodarowania fragmentu bulwarów Wiślanych oraz obiektów publicznych (zespół pawilonów na Skwerze Kahla) przeznaczonych do realizacji. Użyte materiały

Ogólną zasadą kształtowania bulwarów jest tworzenie odcinków ciągów naprzemiennie z punktami węzłowymi. Na odcinku bulwaru T2 i T3 (I etap realizacji) utrzymano charakter linearny, podkreślony szerokim deptakiem o szerokości do 5,5 m. Promenada usytuowany byłby na środkowej półce bulwaru (na poziomie do 4,5 m względem ‘zera warszawskiego’). Wzdłuż promenady pojawia się droga rowerowa zgodna z wytycznymi. Promenada ma nawierzchnię gładką, wykonaną z płyt betonowych o wymiarach 50 x 70 cm. Proponuje się też zastosowanie bruku kamiennego. Bulwar wyposażony jest w miejsca odpoczynku (ławki) oraz zieleń niską i drzewa. Oświetlenie wg wzoru zastosowanego na sąsiednim, ukończonym odcinku bulwaru. Nawierzchnia drogi awaryjnej oraz rowerowej z asfaltu barwionego. Przewiduje się budowę tymczasowych pawilonów usługowych (gastronomia, kultura, sztuka) oraz placów wielofunkcyjnych również do aktywnego spędzania czasu. Przewiduje się adaptację proponowanych przez Organizatora konkursu rozwiązań w zakresie toalet miejskich.

Zabudowa skweru Kahla została zaprojektowana jako sekwencja wolnostojących obiektów połączonych wspólnym zadaszeniem. W kompozycji tego zespołu zasadą jest nieprzekraczanie wysokości zabudowy otaczającej Skwer od strony Wybrzeża Kościuszkowskiego Układ odnosi się do istniejącej tkanki urbanistycznej Powiśla i podkreśla dwa kierunki odniesienia makro, tj. kierunek północ-południe, równoległy do rzeki oraz prostopadłą do niej oś, wyznaczoną dziedzińcem gmachu Akademii Sztuk Pięknych.

Na skrzyżowaniu tych dwóch traktów znajduje się „Dziedziniec sztuki”. Wyznacza go kwadratowy wirydarz otoczony wysoką na 5 metrów arkadą. Jest ona zintegrowana z obiektem obsługującym obszar zdominowany przez aktywności sportowe, znajdujący się po południowej stronie, między wlotami do tunelu Wisłostrady.

Dalej, idąc w kierunku stacji metra pod ciągiem zadaszeń mijamy trzy pawilony związane z usługami: pawilon zespołu wielofunkcyjnego, pawilon z funkcją restauracji oraz pawilon biurowy. Dwa pierwsze obiekty są dwukondygnacyjne a pawilon biurowy jest parterowy. Na ich dachach przewidziano założenia ogrodowe, a w pawilonach restauracyjnym i sportowym tarasy widokowe. Za pawilonami dochodzimy do największej bryły założenia którą jest sala wielofunkcyjna. W planie jest ona negatywem dziedzińca sztuki, choć w istocie jej bryła składa się ze ścian modularnych, dając nieograniczone możliwości budowania relacji przestrzennych. Sześciometrowy ambit wokół sali pełni również funkcję jej foyer. Wyznaczająca wewnętrzne gabaryty Sali konstrukcja to w istocie kratownica przestrzenna o wymiarach wnętrza 32×32 m i wysokości 10 m. W grubej na dwa metry warstwie konstrukcyjnej zaprojektowano system łatwego budowania scenografii poprzez otwarcia, zacienianie, czy też przesłanianie elementami przeziernymi i nieprzeziernymi. Kolejne kondygnacje są dostępne systemem schodów i ramp, które dochodzą aż do podwójnego sufitu. W jego grubości znajduje się ostatnia kondygnacja techniczna dająca możliwość wygodnej aranżacji wydarzeń na sali. W przestrzeni pod sceną zaprojektowano obszerne magazyny umożliwiające przechowywanie obiektów wielkogabarytowych. Ich transport odbywa się poprzez centralnie umiejscowiony duży podnośnik hydrauliczny. W części podziemnej umieszczono również zespół sanitarny. Wszystkie obiekty dostępne są dla osób poruszających się na wózkach. Jako materiał wykończeniowy elewacji użyto grafitowej cegły klinkierowej. Przewidziano posadzki wykonane z betonu. Tarasy i schody zewnętrzne zostaną wykonane z drewna.

Rozwiązania proekologiczne

Zdecydowano o niezabudowywaniu strefy przyrzecza obiektami kubaturowymi dla zachowania funkcji aeracyjnej rzeki w mieście (bulwary jako kliny zielone).

 

Wyniki konkursu

 

Wyniki konkursu podano 19 września 2017 roku.

Sąd obradował w składzie:

Przewodniczący:
Zbigniew Maćków (architekt, Sędzia Konkursowy SARP)

Sędzia referent ds. urbanistyki:
Tomasz Majda (architekt, TUP)

Sędzia referent ds. architektury:
Maria Saloni-Sadowska (architekt, Sędzia Konkursowy SARP)

Asystent Sędziego referenta:
Łukasz Węcławski (architekt, SARP)

Członkowie:
Krzysztof Domaradzki (architekt, TUP, Sędzia Konkursowy SARP)
Michał Olszewski (Zastępca Prezydenta m.st. Warszawy)
Marek Mikos (architekt, Zastępca Dyrektora Biura Architektury i Planowania Przestrzennego m.s.t Warszawy)
Wojciech Wagner (Zastępca Dyrektora Biura Architektury i Planowania Przestrzennego m.s.t Warszawy)
Marek Piwowarski (Dyrektor Zarządu Zieleni m.st. Warszawy, Pełnomocnik Prezydenta ds. Wisły)
Łukasz Puchalski (Dyrektor Zarządu Dróg Miejskich m.st. Warszawy)
Grzegorz Gądek (Prezes Zarządu, fundacja Skwer Sportów Miejskich)

Sekretarz konkursu: Rafał Mroczkowski – SARP o. Warszawa

Do konkursu zgłosiło się 79 Uczestników konkursu, z czego 76 Uczestników zostało dopuszczonych do udziału w konkursie na podstawie wniosków o dopuszczenie. Termin składania opracowań studialnych Etapu I został wyznaczony na dzień 15 maja 2017r. 21 Uczestników konkursu złożyło opracowania studialne z czego wszystkie podlegały ocenie. Sąd Konkursowy wybrał 5 opracowań studialnych, których autorzy zostali zaproszeni do składania prac konkursowych Etapu II

Jury przyznało:

• I nagrodę: WXCA Sp. z o.o.  (Warszawa)
• III nagrodę równorzędną: GRAPH 31 MAŁUJ JOANNA (Gdańsk)
• III nagrodę równorzędną: Riegler Riewe Architekci sp. z o.o. (Katowice)
• Wyróżnienie: Mateusz Piwowarski (Chmielnik), Magdalena Błeszyńska (Zawiercie), Małgorzata Kasińska (Kędzierzyn Koźle), Jarosław Ostrowski (Katowice), Marta Wieczorek (Katowice)
• Wyróżnienie: Zuzanna Szpocińska, Tomasz Marciniewicz, Jerzy Grochulski (Warszawa)

WYRÓŻNIENIA HONOROWE za opracowania studialne

• Wyróżnienie honorowe: Tomasz Birezowski (Warszawa), Tomasz Burno (Warszawa), Jacek Damięcki (Warszawa), Mirosław Falkowski (Warszawa), PROINWESTYCJA Katarzyna Łowicka (Warszawa), Zygmunt Użdalewicz (Warszawa), Izabela Dymitryszyn (Sulejówek)
• Wyróżnienie honorowe: Piotr Bujnowski – Architekt

Wszystkie nagrodzone prace oraz regulamin konkursu prezentowane są na stronie Oddziału Warszawskiego SARP.