CO: projekt koncepcyjny zagospodarowania otoczenia Południowej Obwodnicy Warszawy (pas szer. do 3 km), w tym park „Porozumienia” na tunelu na Ursynowie

GDZIE: Południowa Obwodnica Warszawy (POW) na odcinku od węzła Puławska do węzła Lubelska (długość 19,5 km), Warszawa oraz gmina Wiązowna

KIEDY: 2004

KTO: GRUPA  W SQŁADZIE: arch. kraj. Magdalena Kazulo-Kleyff, arch. kraj. Katarzyna Łowicka. Współpraca: mgr inż. arch. kraj. Anna Łowicka, arch. Katarzyna Woźnicka, mgr inż. arch. Agnieszka Bielecka

DLA KOGO: Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad Oddział Warszawa

OPIS PROJEKTU

Wstęp

Autorki projektu (GRUPA W SQŁADZIE) stwierdziły, że przy tak dużej inwestycji, jaką jest Obwodnica Warszawy, istnieje możliwość utworzenia nowych terenów zieleni dla Warszawy oraz połączenia ich z atrakcyjnymi terenami miasta. Projekt ten nazwano Parkiem Komunikacyjnym.

Od 2002r. GRUPA W SQŁADZIE próbowała zainteresować swoim pomysłem władze Warszawy i Generalną Dyrekcję Dróg Krajowych i Autostrad (GDDKiA). Brak porozumienia w sprawie przebiegu obwodnic Warszawy, nie pozwolił jednak na przystąpienie do opracowania projektu Parku Komunikacyjnego, wcześniej niż w 2004r., kiedy to GDDKiA ustaliła z władzami Warszawy docelowy układ Warszawskiego Węzła Drogowego.

W 2004r. GDDKiA zleciła BPRW (Biuro Planowania Rozwoju Warszawy) opracowanie koncepcji drogowej Południowej Obwodnicy Warszawy (POW). Dostrzeżono też potrzebę działań kompensacyjnych dla planowanej POW, dlatego w czerwcu 2004r. Oddział Warszawski GDDKiA zlecił nam opracowanie projektu koncepcyjnego Parku Komunikacyjnego na odcinku od węzła „Puławska” do węzła „Lubelska”. Projekt ten powstawał z równocześnie z koncepcją drogową BPRW.

Opis koncepcji Parku Komunikacyjnego:

Projekt koncepcyjny Parku Komunikacyjnego stanowi ilustrację działań mających na celu wpisanie planowanej drogi w krajobraz miasta z uwzględnieniem potrzeb mieszkańców Warszawy jak i walorów przyrodniczych terenów położonych w sąsiedztwie planowanej drogi. Analizy uwarunkowań występujących na obszarach, przez które przebiegać ma planowana trasa, doprowadziły do sformułowania propozycji zagospodarowania pasa drogowego oraz terenów sąsiadujących z trasą. Szczególną uwagę zwrócono na poprawę estetyki planowanej drogi oraz promocję wartości przyrodniczych i kulturowych miasta. Rozwiązania proponowane w projekcie mają za zadanie złagodzenie konfliktu społecznego jaki od lat narasta wokół planowanej inwestycji.

Głównym założeniem Projektu koncepcyjnego Parku Komunikacyjnego jest podjęcie dyskusji jak zagospodarować tereny sąsiadujące z POW ze szczególnym uwzględnieniem uwarunkowań przyrodniczych i społecznych.

Plansza 1 (3 arkusze 100cm x 70cm, w skali 1:10 000) zawiera  trzy mapy:

1. Południowy fragment Ustaleń wiążących gminy warszawskie przy sporządzaniu miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego z 9 lipca 2001r.
2. Uwarunkowania planistyczne i terenowe dla terenów sąsiadujących z planowanym odcinkiem Południowej Obwodnicy Warszawy
3. Koncepcję możliwości rozwoju dla terenów sąsiadujących z planowanym odcinkiem Południowej Obwodnicy Warszawy

Z pierwszej i drugiej mapy wynika, że przebieg POW jest uwzględniany w dokumentach planistycznych M. St. Warszawy.

Koncepcja możliwości rozwoju dla terenów sąsiadujących z POW, wynika z przedstawionych poniżej  „Założeń Parku Komunikacyjnego”:

1. Zmniejszenie uciążliwości planowanej drogi dla mieszkańców terenów sąsiadujących z Południową Obwodnicą Warszawy, poprzez:

• Odsunięcie linii planowanej nowej zabudowy mieszkaniowej;
• Wprowadzenie terenów usługowych ekranujących wpływ drogi;
• Przekształcenie w zieleńce pasów zieleni izolacyjnej;
• Zachowanie i rozbudowę ciągów pieszo – rowerowych i rowerowych.

2. Przekształcenie terenów sąsiadujących z planowaną POW w tereny obsługujące dzielnice (tereny usług sportu, handlu i administracji) z uwzględnieniem odpowiedniej lokalizacji obiektów kubaturowych, ze względu na ochronę akustyczną.

3. Zachowanie i połączenie terenów o wartościach przyrodniczych i kulturowych, poprzez:

• System planowanych parków, zieleńców i alej drzew;
• Wprowadzenie wzdłuż planowanej POW zieleńców z ciągiem pieszo – rowerowym i systemem informacji promującym wartości terenów sąsiadujących z POW.

4.  Ze względu na dogodną komunikację terenów położonych przy POW z układem dróg miejskich propozycje lokalizacji usług centrotwórczych (np. Europejskie Centrum Edukacji, Centrum targowo-konferencyjne i Centrum handlowo- usługowe).

Kolejnym założeniem koncepcji Parku Komunikacyjnego jest propozycja powiązania terenów cennych przyrodniczo oraz dróg pieszo – rowerowych i szlaków turystycznych.

Plansza 2 (3 arkusze 100cm x 70cm, w skali 1:10 000) zawiera mapę: Powiązania terenów o funkcjach przyrodniczych i społecznych sąsiadujących z projektowanym odcinkiem Południowej Obwodnicy Warszawy oraz dwa schematy:

• Schemat powiązań przyrodniczych
• Schemat dróg pieszo – rowerowych

 Koncepcja powiązań przyrodniczych:

W oparciu o spostrzeżenia autorek i wyniki badań Ośrodka Dialogu i Komunikacji Społecznej BZ M. St. Warszawy wiadomo, że mieszkańcy Warszawy bardzo cenią sobie tereny zieleni parkowej, wyposażone w atrakcyjne tereny zabaw dla dzieci i elementy wodne. Z tego względu nowe parki i zieleńce stanowią najcenniejszą kompensację dla budowy POW.

Na tunelu na Ursynowie proponuje się więc utworzenie Parku (proponowana nazwa: Park Porozumienia), który będzie wyposażony w ciekawe tereny zabaw dla dzieci, ścieżki spacerowe, elementy małej architektury i motywy wodne.

Wzdłuż pozostałej trasy POW, wzdłuż istniejącej i planowanej zabudowy mieszkaniowej, proponuje się wprowadzenie pasów zieleni o szerokości ok. 20 m i przekształcenie ich w urządzone zieleńce.

Poza liniami rozgraniczającymi, wskazano możliwości powstania nowych parków i zieleńców, które łączyłyby się w spójny układ funkcjonalno – przestrzenny z proponowanymi terenami zieleni w granicach linii rozgraniczających. Komunikację pomiędzy poszczególnymi terenami zieleni wzdłuż POW zapewniałyby ścieżki pieszo – rowerowe.

Koncepcja ścieżek pieszo – rowerowych:

Obiekty wzdłuż dróg poprzecznych, a także planowany Most Południowy zostały dostosowane do przeprowadzenia przez nie ścieżek pieszo – rowerowych. Możliwe przejścia i przejazdy „nad” i „pod” POW zostały wyraźnie zaznaczone na planszach 1 i 2. Ścieżki te mogą zostać zrealizowane w granicach linii rozgraniczających GDDKiA, miasto może kontynuować ich budowę na terenie dzielnic.

Wzdłuż linii rozgraniczających planowanej POW, została zaproponowana ścieżka pieszo – rowerowa łącząca wszystkie możliwe przejścia „pod” i „nad” POW. Ścieżkę tę zobowiązała się wybudować GDDKiA.

Ciąg pieszo – rowerowy wzdłuż POW przyczyni się do skomunikowania i wypromowania terenów atrakcyjnych dla mieszkańców Warszawy i Wiązownej, a położonych w sąsiedztwie planowanej trasy miejskiej.

Wzdłuż ścieżki pieszo – rowerowej zaproponowano rozmieszczenie obiektów małej architektury, na których umieszczone byłyby informacje turystyczne dotyczące terenów położonych w sąsiedztwie POW.  Nowa ścieżka pieszo – rowerowa na trasie wschód – zachód, wyposażona w punkty informacji turystycznej (zlokalizowane co ok. 0,5 km), stałaby się ważnym elementem w systemie informacji i promocji wartości kulturowych i przyrodniczych miasta.

Planowane ekrany akustyczne oraz gęsta zieleń izolacyjna zapewnią bezpieczne odizolowanie użytkowników drogi ekspresowej i ścieżki pieszo – rowerowej.

Szczegółowe propozycje koncepcji Parku Komunikacyjnego zostały przedstawione na Planszy 3: Ilustracje (6 arkuszy 100cm x 70cm, w skali 1: 5000).

Uzgodnienia projektu:

Projekt zakładał współpracę GDDKiA z władzami wojewódzkimi, władzami M. St. Warszawy i gminy Wiązowna, władzami Mazowieckiego Parku Krajobrazowego oraz z zainteresowanymi grupami społecznymi. Poniżej podajemy najważniejsze spotkania, na których koncepcja Parku Komunikacyjnego była (lub miała być) prezentowana:

9 lipca 2004 roku spotkanie z przedstawicielami władz dzielnic Ursynów, Wilanów, Wawer i gminy Wiązowna, organizacjami ekologicznymi oraz mieszkańcami zaproszonymi przez radnych w Centrum Onkologii na Ursynowie  – niestety protestujący nie dopuścili nas do głosu;

Pod koniec lipca 2004 roku prezentacja idei Parku Komunikacyjnego pojawiła się na stronie internetowej GDDKIA www.warszawa.gddkia.gov.pl /Aktualności Na tej samej stronie zamieszczono też streszczenie prezentacji projektu drogowego opracowanego przez BPRW (której też nie udało się w całości zaprezentować 9 lipca!).

27 sierpnia 2004 roku projekt był prezentowany w siedzibie Generalnej Dyrekcji Dróg Krajowych i Autostrad przedstawicielom władz wojewódzkich (m.in. Pani Konserwator Przyrody), przedstawicielom władz M. St. Warszawy i gminy Wiązowna oraz dyrekcji Mazowieckiego Parku Krajobrazowego. Na spotkaniu byli też obecni przedstawiciele dzielnic Ursynów, Wilanów i Wawer.

• Wojewódzki Konserwator Przyrody w pełni poparł inicjatywę utworzenia Parku Komunikacyjnego, traktując go jako część tzw. kompensacji przyrodniczej (pismo Wojewódzkiego Konserwatora Przyrody nr WŚR-VII/6810/936/04 z 10 września 2004r.)
• Zarząd Parków Krajobrazowych Mazowieckiego, Chojnowskiego i Brudzeńskiego pozytywnie zaopiniował planowane przedsięwzięcie traktując je jako element działań zmierzających do zminimalizowania szkód dokonanych w środowisku przez realizację budowy obwodnicy i przywrócenia równowagi przyrodniczej na terenie MPK (pismo Zarządu Parków Krajobrazowych Mazowieckiego, Chojnowskiego i Brudzeńskiego nr MPK/6633-1/246/04/WM z dnia 14 września 2004r.)

6 września 2004 roku projekt prezentowałyśmy przedstawicielom Biura Naczelnego Architekta M. St. Warszawy. Projekt został pozytywnie zaopiniowany. Według pisma Naczelnego Architekta Warszawy „opracowanie to w sposób nowatorski podejmuje problem prowadzenia tras komunikacyjnych przez tereny zurbanizowane oraz kompleksy przyrodnicze”. „Przedstawione propozycje i rozwiązania będą analizowane w ramach prac nad Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego M. St. Warszawy oraz prac nad planami miejscowymi” (pismo Naczelnego Architekta M.St. Warszawy nr AM-PP7329/1059/04 z dnia 28 września 2004r.)

15 września 2004 roku projekt koncepcyjny Parku Komunikacyjnego został zaprezentowany na posiedzeniu Rady Urbanistyczno – Architektonicznej przy Prezydencie M. St. Warszawy. Projekt został pozytywnie zaopiniowany. Według uwag Rady „podstawową wartością prezentacji było zwrócenie uwagi na przestrzenne, krajobrazowe i rzeźbiarskie aspekty projektowania tras komunikacyjnych. (…) Opracowanie wskazuje, że trasy komunikacyjne mogą wnosić dla miasta nowe, nie przewidywane dotąd wartości – co może mieć istotne znaczenie w dyskusjach na temat przebiegu i celowości takich tras, a także dla moderowania konfliktów zwykle towarzyszących procesom przygotowania i realizacji tego typu inwestycji”

20 września 2004 roku projekt był prezentowany  Centrali Generalnej Dyrekcji Dróg Krajowych i Autostrad, przedstawicielom władz wojewódzkich, przedstawicielom władz M. St. Warszawy i gminy Wiązowna oraz dyrekcji Mazowieckiego Parku Krajobrazowego. Projekt zatwierdzono i włączono do następnych etapów projektowania Południowej Obwodnicy Warszawy.

Od czasu zatwierdzenia przez Centralę GDDKiA naszego projektu i przekazania Zamawiającemu w 2004 roku wszystkich planszy projektu – promocją idei parku komunikacyjnego zajmują się jedynie autorki projektu.

• Idea Parku Komunikacyjnego została zaprezentowana w sierpniu 2004 roku na konferencji „Zieleń to życie” w Warszawie (Łowicka K.)
• We wrześniu 2004 roku Projekt Parku Komunikacyjnego GRUPY W SQŁADZIE oraz Koncepcja Programową Budowy Drogi Ekspresowej Na Odcinku Południowej Obwodnicy Warszawy Od Węzła „Puławska” Do Węzła „Lubelska” Biura Planowanie Rozwoju Warszawy (BPRW) zostały zgłoszone do konkursu „Projekt inżynierski roku 2004”
• W październiku 2004 roku szczegółowy opis projektu Parku Komunikacyjnego przekazałyśmy Społecznemu i Spontanicznemu Komitetowi Obwodnicy Miejskiej SISKOM-TAK. Koleżanki i Koledzy z SISKOM otrzymali też od nas zgodę na opublikowanie naszego prezentacji projektu z września 2004r (PowerPoint)
• Od kwietnia 2005 roku nasza prezentacja Parku Komunikacyjnego jest dostępna w serwisie internetowym SISKOM (Stowarzyszenie Integracji Stołecznej Komunikacji), w zakładce o Południowej Obwodnicy Warszawy 
• W dniach 16-17 czerwca 2005 roku projekt parku komunikacyjnego został zaprezentowany na konferencji Naukowo-Technicznej „Estetyka i ochrona środowiska w drogownictwie” w Nałęczowie
• Prezentacja z konferencji w Nałęczowie została opublikowana w wydawnictwie pokonferencyjnym (Łowicka K. IZT, Lublin 2005)
• W 2006 roku ukazała się też publikacja o Parku Komunikacyjnym w czasopiśmie Autostrady (Łowicka K., Autostrady nr 01-02/2006)
• W maju 2006 roku projekt Parku Komunikacyjnego został zaprezentowany na spotkaniu Stowarzyszenia Inżynierów i Techników Komunikacji Rzeczpospolitej Polskiej w Warszawie (Łowicka K.)
• 13 września 2007 roku idea Parku Komunikacyjnego została też przedstawiona na warsztacie dla pracowników samorządów w ramach Programu Otwarte Ogrody „Dom, ogród, miasto – styl życia na XXI wiek” w Milanówku (Łowicka K.)
• Od grudnia 2008 roku opis projektu Parku Komunikacyjnego oraz plansze są prezentowane w serwisie www.drogi.waw.pl dotyczącym projektowanych, realizowanych oraz istniejących dróg ekspresowych oraz autostrady A-2 w województwie mazowieckim.
• 17 stycznia 2013 roku na spotkaniu konsultacyjnym w Urzędzie Dzielnicy Ursynów temat projektu parku Komunikacyjnego został wywołany przez Katarzynę Łowicką.
• W dniach 21 i 28 stycznia 2013 roku projekt Parku Komunikacyjnego, autorstwa GRUPY W SQŁADZIE został rzetelnie opisany przez p. Dariusza Bartoszewicza w Gazecie Stołecznej po wywiadzie z Magdaleną Kazulo-Kleyff.